ปัญหาการฉีดยาคุมกำเนิดในสุนัขและแมว

          ฮอร์โมนคุมกำเนิด ที่ใช้ในสุนัขและแมว มีหลากหลาย ส่วนใหญ่อยู่ในรูปแบบ โพรเจสโตเจน หรือ โพรเจสติน (progestogens or progestins; PGs) ซึ่งเป็นสารสังเคาะห์ (synthetic analogues) ของ progesterone เช่น medroxyprogesterone acetate (MPA-Depoâ), megestrol acetate (MA), proligestone (PR-Covinan), chlormadinone acetate (CMA), delmadinone acetate (DMA), norethisterone acetate (NTA) และ melengestrol acetate (MGA)

          ใช้มากในการควบคุมวงจรการเป็นสัดของในสัตว์หลายๆ ชนิด เช่น ในสุนัขและแมวจะเป็นการคุมกำเนิดแบบชั่วคราว (เริ่มใช้ในช่วงก่อนการเกิดระยะ proestrus หรือก่อนเป็นสัดระยะแรก) หรือคุมกำเนิดแบบระยะเวลานาน (เริ่มในช่วง anestrus คือช่วงที่ไม่เป็นสัด) ใช้เลื่อนการเป็นสัดออกไป หรือใช้เพื่อกดการเป็นสัด (เริ่มใช้เมื่อเริ่มเป็นสัดไปแล้วในระยะต้น - ใช้ได้บางชนิดเท่านั้น)

          นอกจากนั้นแล้วยังอาจเกิดปฏิกิริยาทางผิวหนังในบริเวณที่มีการฉีดและอาจเกิดการเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรมต่างๆ ได้ เช่น เพิ่มความอยากอาหารและน้ำหนัก, กินน้ำมาก ลดกำหนัดในสัตว์เพศผู้ ส่วนการใช้ในสุนัขและแมวที่กำลังตั้งท้องระยะแรก อาจเป็นสาเหตุของการเกิด ความไม่ปกติทางเพศของตัวอ่อนเพศเมีย และเกิดการคลอดช้ากว่ากำหนดได้

          ผลกระทบต่างๆ ที่เกิดจากการใช้ยาชนิดนี้สามารถป้องกันได้ ถ้ามีการใช้ในขนาดที่ถูกต้องและไม่ใช้ติดต่อนานจนเกิดไป การเลือกใช้ในสัตว์แต่ละตัวควรคำนึงถึงสิ่งต่างๆคือ 1. ต้องรู้วงรอบการเป็นสัดของสุนัขและแมวอย่างชัดเจน โดยสัตวแพทย์ต้องทำการตรวจทุกครั้งก่อนคิดให้ฮอร์โมนคุมกำเนิด 2. อย่าเลือกผลิตภัณฑ์ในรูปแบบที่ออกฤทธิ์ได้นาน ในการเป็นสัดครั้งแรกในแมว เพราะจะทำให้เกิดการกระต้นการขยายของเซลเต้านมอย่างยาวนานได้ 3. ห้ามใช้ในสัตว์ที่ตั้งท้องอยู่ เนื่องจากอาจทำให้เกิดความผิดปกติในการพัฒนาตัวอ่อนในครรภ์ หรืออาจทำให้เกิดการคลอดช้ากว่ากำหนด เกิดการตายของตัวอ่อนได้ 4. ห้ามใช้ในการรักษาท้องเทียมในสุนัข เพราะอาการท้องเทียมจะหายไปแต่จะกลับมาใหม่และรุนแรงมากขึ้นเมื่อหยุดการรักษา 4. ห้ามใช้ในสุนัขที่มีการเกิดเลือดออกจากมดลูก ห้ามใช้ในสัตว์ที่เกิดการเป็นสัดยาวนาน เนื่องจากอาจเกิดความผิดปกติ คือ ถุงน้ำ หรือเนื้องอกรังไข่ 5. ห้ามใช้ในสัตว์ป่วยโรคเบาหวาน ควรทำการตรวจสอบค่าระดับน้ำตาลในเลือด blood glucose ในรายที่มีการให้ยามาเป็นเวลานานเพื่อตรวจสอบ glucose metabolism เสมอ 

       ดังนั้นการให้ฮอร์โมนเหล่านี้ มักพบผลเสียที่เด่นชัด โดยเฉพาะ การฉีดยาคุมกำเนิด โดยใช้ฮอร์โมน) ในแมวและสุนัข นั้นอาจก่อให้เกิด Cystic Endometrial Hyperplasia หรือ ผนังมดลูกหนาตัวเป็นถุงน้ำ (ต้องถามผู้หญิงดูว่า เวลามดลูกมีอะไรผิดปกติมันเจ็บปวดเพียงไหน-เพียงแต่ หมา-แมวพูดบอกไม่ได้) มดลูกอักเสบเป็นหนอง (Pyometra) เนื้องอกหรือมะเร็งเต้านม กดฮอร์โมนพวก Adrenocorticosteriod เหนี่ยวนำให้เกิดเบาหวาน ฯลฯ แล้ว... ถ้าฉีดโดยไม่ทราบว่าสุนัขหรือแมว ผสมพันธุ์และมีปฏิสนธิแล้ว (หรือทราบแต่ตั้งใจฉีด หรือ หมอไม่ใส่ใจซักประวัติ- สักแต่ว่าฉีด) ฮอร์โมนนี้จะทำให้เกิดการตั้งท้องได้ปกติ แต่จะไม่เกิดการคลอดตามธรรมชาติ เพราะกระบวนการคลอดปกตินั้น ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนนี้จะลดลง แต่เมื่อฉีดเข้าไป ปริมาณที่คงอยู่ 4-6 เดือนจะเกินเวลาปกติของการตั้งท้อง เมื่อเลยระยะการตั้งท้องปกติ รกจะไม่สามารถทำหน้าที่ในการส่งผ่านอาหารและออกซิเจนจากแม่ให้ลูกได้ ลูกสัตว์จะค่อยๆตาย อาจเน่า ติดเชื้อสู่กระแสเลือดจนก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิตแม่สัตว์ต่อมา